TÜRKİYE'DE REKLAM SEKTÖRÜ (HAKKINDA ARAŞTIRMA RAPORUM)

Erhan ÖZKALALI 1 Comment Ajans , Halkla İlişkiler , Medya , Para , Radto , Reklam , Reklam Tarihi , Reklamcılar Derneği , Reklamcılık , Sektör , Tanıtım , Televizyon , Türkiye , TÜRKİYE'DE REKLAM SEKTÖRÜ , Tv Edit

* Bu yazımız diğerlerinden bağımsız olarak akademik bir dille,makale havasında yazıldı,biraz uzun ve ayrıntılı bir şekilde belittim ki aklımızda daha iyi yer edinebilsin.

İyi okumalar efendim.

REKLAMCILIK SEKTÖRÜ’NÜN KAPSAMI

Reklam sektörü deyimi kuruluşlar olarak reklamverenleri, reklam ajanslarını,

medya ajanslarını, reklam mecralarını ve reklamın üretiminde rol alan yapımcıları

kapsamaktadır. Bu çerçevede reklamverenler perakende mal satıcılarından büyük

üretici ve pazarlayıcı holdinglere kadar binlerce firmayı, reklam ajansları ve medya

ajansları 100 kadar kurumlaşmış firmayı, yapım kuruluşları olarak da 30 kadar film

yapım firmasını ifade etmektedir. Halkla ilişkiler, doğrudan pazarlama, reklam

fotoğrafı, araştırma ve bilgisayar şirketi ile matbaa sadece reklam sektörüne hizmet

vermediklerinden sektöre dahil edilmemektedir.

Türk pazarının canlılığının en önemli göstergeleri arasında yer alan reklamcılık

sektöründe faaliyet gösteren firma sayısı, özellikle 1970'lerden sonra çok hızlı bir

büyüme göstermiştir.

Reklam sektörünü oluşturan ve bu sektöre katkıda bulunan meslek

sahiplerinin üye oldukları profesyonel dernek ve birliklerin sayıları da her geçen gün

artmaktadır. Grafikerler Meslek Kuruluşu Derneği, Reklamcılar Derneği, Reklam

Yazarları Derneği, Reklam Filmi Yapımcıları Derneği ve Reklamverenler Derneği,Türkiye'de son 20 yıldır faaliyet gösteren derneklerden bazılarıdır.

Dünden Bugüne Türkiye’de Reklam Sektörü

Türkiye’de reklamcılığın gelişimi, dünyanın diğer taraflarındakinden pek farklı olmamış, ekonomik ve ticari hareketlerin paralelinde reklamcılık da kendi yolunda ilerleyerek bugünkü seviyeye gelmiştir.

İlkel reklamcılık devri bizde de tellallar, çığırtkanlar, işportacılar, tezgahtarlarla normal seyrini sürdürmüştür. Sesli reklamcılık devrinde Türk esprisi ve zekasının eseri sayılabilecek ilginç sloganlar yerleşmiş, günümüze kadar gelmiştir. "Elimi kestim, kan akıyor kan" diyen karpuzcu, "Bal kutusu" benzetmesiyle malım satan kavuncu, "İkizlere takke" diye bağırarak tezgahındaki sütyenlere dikkati çekmeye çalışan işportacı reklam edebiyatına eserler katan isimsiz sanatçılardır. Nane Şekeri keten helva, macun satıcılarının söyledikleri maniler reklam edebiyatı sınırlarım aşıp folklorumuza kadar girmiştir. Günümüzde bile mahalle aralarında zerzevat, balık .boza dolaştıran seyyar satıcılar yeni yeni esprilerle reklam edebiyatımızı zenginleştirmektedir.

"Türkiye’de reklamcılık Balkan Savaşı’ndan önce istanbul’da David Samanon tarafından başlatılmıştır. O dönemde işletmelerden alınan reklamlar, bir altın lira karşılığı bir aya yakın süre ile devamlı yayınlanırdı. Reklamların ölçü kısıtlaması yoktu.

Balkan Savaşı’ndan sonra, Kahire’deki ünlü Ajans Havas’ın yöneticiliğini yapan Emest Hoffer, İstanbul’a gelir ve David Samanon ile işbirliğine girer. Bu işbirliğine 1914 yılı l. Dünya Savaşı nedeniyle bir süre ara verilir, 1919’da Jak Hulli’nin katılmasıyla Ankara Caddesi Kahramanzade Hani’nda Hoffer Samanon ve Hulli İlanat Acentesi adım alarak faaliyet devam eder. Türkiye’nin ilk telefonlarından 94 ve 95 numaralarına sahip olan bu ajans, şirketin reklam sloganını da bu telefonlara bağlı olarak türetmişti.

Reklam verenler, "94 veya 95 no’ya telefon ediniz, reklamlarınız istediğiniz gazetelerde neşredilsin" şeklinde sesleniyordu.

Hoffer, Samamon ve Hulli ilanat Acentesi ilk olarak sütun-santim kavramım Türk reklam sektörüne getirdi. Buna göre santim fiyatları 30-50 kuruş arasında bulunuyordu. Aynı zamanda afişçilik işleriyle ilgilenen ajans, o dönemde bir başka tür olan ve sonradan belediyenin yasakladığı "Sandviç Adamlar"la da bir çift afişçilik yapıyordu.

Bu insanların sayısı beş ila 10 arasında değişirken üstlerinde özel giysiler ve ellerinde reklam yapılmak istenen ürünün pankartları bulunuyordu. Bunlar günlük para alıyorlardı ve İstanbul’da ellerinde pankartlarla sokak sokak dolaşmaları gerekiyordu.

Üreticiliği kadar tüketiciliği de zayıf ve okuryazarlığı henüz yüzde beşleri zor bulan bir toplumda reklamcılar, Avrupa’nın hayli gelişmiş reklamcılık yöntemlerini hemen kullanmak hatasıyla işe başlamadılar. Yaklaşık 20 yıl boyunca ilanların yüzde 90’a yakınını satılık ev, arsa, araba ve atlarla ilgili olanlar teşkil etti. Cerideciler, aynı zamanda bizde ilk reklam acenteliği görevini de üstlenen kişiler oldular.

Gazete almak için para vermeye alışmamış yerli halkın, ilan için para vermesini düşünmek zordur. Olsa olsa ilan vermenin, okuyucuyu gazete almaya alıştıracağını hesaplamışlardır. Ceride’deki ilanların sadece yüzde yedisi yabancı kökenliydi. Saat, duvar kağıdı, çiçek tohumu, çeşitli aletler, altın ve gümüş eşya bu arada sayılabilir, "ilk resimli ilan" da 1842’de

Avrupa malı bir nasır ilacı için çıkmıştır. 1860’da ilk özel fikir gazetesi olan

Tercüman-ı Ahval ile yeni bir dönem başlar. Bundan bir yıl sonra da Şinasi’nin Tasvir-i Efkar’ı ikinci doğru dürüst gazete olarak yayın hayatına girmiştir. Tercüman-ı Ahval 1860-1866’yı kapsayan 6 yıl süresince, yılda ortalama 130’dan 790 sayı yayınlanmıştır. ilan basıma alınacak bedeli gazete başlığının altında açıklamak gelenekleşir. Ancak 1880’e kadar, bu tür gazeteler daha çok kitap ilanlarına yer verirler. Ticari nitelikte gazetelerde ise dikiş makinesi, türlü ilaç ve doktor ilanlarının arttığı görülür.

Okuyup yazma bilenlerin azlığı ve gazetelerin ağdalı, tumturaklı dilleri nedeniyle tirajları komik derecede düşüktü. Mesela William Churchill’in ifadesine göre Ceride-i Havadis

’in 3 yıl sonunda elde ettiği okuyucu sayışı sadece 150’dir. Bu arada ilan ve reklam da bahse değmeyecek kadar ender bulunabiliyordu. Bütün bunlara rağmen gerek gazete, gerekse ilan fiyatları oldukça yüksekli. Mesela Ceride-i Havadis 3, 5, Tercüman-ı Ahval 3 kurusa satılıyor, ilan tarifeleri de satırı 3 ile 10 kuruş arasında değişiyordu. 150 tiraja karşı bu fiyat bugünkü ölçülere vurulduğunda korkunç derecede yüksek görülmektedir. Bir kıyaslama yaparsak bu ücret, 150 bin tirajlı bir gazetede santimi 100 liraya eşit olmakta, altının o gün 113 kuruş şimdi 150 lira olduğu da hesaba katılınca l santim ilan 15.000 lirayı geçmektedir.

İlk ticari ilanlara Tercüman-ı Ahval’in 1864 yılı kolleksiyonunda rastlanmaktadır. Bunlardan biri, Yeni cami avlusunda tabak çanak satan bir mağazanın, Ramazan dolayısıyla yeni çeşitler ithal ettiğini duyurmaktadır, tik resimli ilanlar olarak da Loton Ciznel müessesesinin peş peşe çıkardığı iki ilan göze çarpıyor. Bu firma zirai aletler ve demir eşya satmaktadır, ilanların birinde demirden bir bahçe kanepesi, diğerinde, zirai bir alet resmi vardır.Bu arada ilanların alınışının daha sistemleştirildiği de fark ediliyor. Basiret Gazetesi, ilan kaç defa tekrarlanacaksa altına o sayıyı koyuyor ve her kullanışta sayıyı azaltarak bire kadar iniyordu.

Gerçek ilerleme ise,

II. Abdülhamit’in saltanatı sırasında 1880’de başlamıştır. O yıl

Rafael Cervati’nin fikri ile gerçekleştirilen Osmanlı Ticaret ve Sanayi Rehberi, hem Avrupa’dan hem de ülke içinden ilanlar toplayarak yepyeni bir girişim başlattı. Fransızca olan kitabın yayıncısı Cervati Biraderler ve Fatzea firması "komisyonculuk, temsilcilik, ticari istihbarat"ın yanı sıra "yerli ve yabancı ilancılık" işlerini de üstlendiğin! açıklamakla, ülkede reklam acenteliği mesleğinde ilk sistemli çalışan kurum oldu. İşin ilginç yanı, her yıl olmasa da sık sık zenginleştirilerek yayınlanan bu rehberde, Sultan’ın (uğraşım taşıyan ilanların bolluğudur. Saraya eşya ya da hizmet sağlayan kişi ya da kurumlara ait bu ilanlar, saltanatın itibarına çok düşkün olan Sultan’ın ismi ve armasının ilanlarda kullanılmasına karşı çıkmadığını hatta kendi reklamını göstermeyi sevdiğini ortaya koyuyor. Bu destek sayesinde olmalı ki, 1907’de bir Fransız yayını İstanbul’da yayıncılığın Avrupa düzeyine erişmiş olduğunu ileri sürecektir. Mali kazanç açısından bu iddia abartılı da olsa, sunuş ve resim kullanma açısından hayli ilerleme kaydedildiği bir gerçektir. 1904’te yeni bir reklam sirketinin belirdiğine tanık oluyoruz: "İstanbul İlan Acentesi ve Komisyon idaresi".

Bugün promosyon adıyla andığımız girişim, ilk kez 1870’de Hadika (Bahçe) Dergisi’nin abonelerine çiçek tohumu ve fidan dağıtmasıyla başlamıştır, ama gerçek gelişmesine bu yıllarda ulaşır. Nitekim en çok tüketilen mallardan sigara kağıdı tüccarları da promosyonlu rekabete başlamıştır.

Böylece Abdülhamit dönemi, reklamcılığın meslekleşmesi yönünde ileri adımlar atılırken, ilan-reklam farkının da anlaşılmaya başlandığı yıllar olmuştur, ilk kez el ve duvar ilanları da beliremeye başlar. Yazılar kısalır, başlıklar, hele resim kullanımı artar. Elbiseli ya da haçı açık Avrupalı kadın resimleri -elle çizim- rahatça kullanılır. İlk kez fotoğraf kullanımına da bu sürede rastlanmıştır. Çerçeve kullanarak. baslığı yan koyarak dikkat çekme çabaları da belirir. Hedef kitleyi ikna açısından, eskiden hep Avrupalı tanık göstermek adet iken, yerli tanık ve övgücü kullanmak da bu dönemde başlamıştır. Bu gelişme 1908’de ikinci Meşrutiyet’in ilanıyla bir patlama haline gelir. 1909-1911 arasında üç tane "Reklam Gazetesi." çıktığına tanık oluyoruz. Çok yaşayamamışlar, ama bir ihtiyacın belirmiş olduğuna tanıktırlar. Aynı zamanda sadece reklam acenteliği yapan şirketlerin neredeyse bir düzineye vardığı görülür. Bir toplum hem tüketimi hem de üretimi belli bir düzeye varmadıkça, reklamcılığa böyle bir yoğunlukla yönelemez. Her ne kadar ilan ve iancılık da baslıklar için hattat kullanılmasının artması, baslıkların kısalıp vurucu nitelik kazanması ile metinlerin kısalması, çerçeve ve dişi klişe biçimleri kullanılmakta ve resmi ticari ilan ayırımı lam yapılamamakla ise de, arlık 40 yıl öncesinden çok farklı bir yerde durulmaktadır.

önemlisi, eskinin aksine yerli üretim ve hizmet ilanlarında büyük bir artışın görülmesidir.

1840 yılında ilk sayısında "İlanat" başlıklı sütunuyla Ceride-i Havadis Gazetesi yepyeni bir mesleği başlatmış oldu, ama tellallar aracılığıyla sürdürülen hem ticari hem de siyasi amaçlı "sözlü ilan" geleneği, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde de hala devam ediyordu. Türk Basınında ilk resimli ilan 1864 de Tercuman-ı Ahval’de iki gün üstüste yayımlanan Loton Ciznel müessesesine ait demir eşya ve makine reklamıdır.

MEŞRUTİYET DEVRİ

1908 Meşrutiyetiyle gelen basın özgürlüğü, hakiki anlamıyla ilancılığın başlangıcım sağladı. Bu arada, bu alanda istikbal gören bir kaç müteşebbis faaliyete girişti ve 1909’da İlancılık Kollektif Şirketi kuruldu. Fakat sık sık batıp çıkan gazeteler ve birkaç yıl sonra patlayan Balkan ve l. ci Dünya Savaşlarının ekonomik hayatı felce uğratması basın özgürlüğünü ve Reklamcılığı duraklatmış, hatta eskisinden de geriye götürmüştür. Bu durum. Cumhuriyetin ilanına kadar sürdü.

CUMHURİYET VE SONRASI

Dönemin en önemli gelişmesi. o zamana kadar bu alana tamamen yabancı kalan Ankara’nın ilanı keşfetmesi olmuştur.

Milli Mücadele’nin merkezi olunca, Ankara’ya gelen Balkanlı Batı Anadolulu kadroların ihtiyaç duydukları eşyalar ve yaşam türü ilana başvurmayı zorunlu kıldı.

Bu oluşumun önemi, Ankara’nın Başkent oluşundan ve Cumhuriyet’in ilanından sonra, ülkenin yöneliminde alacağı etkenliğe bu alanda da hazırlanmış olmasındandır. Zaferden sonra yabancı kökenliler çekilirken yerli reklamcıların mesleği devam ettirecek bir düzeye erişmiş olması. özellikle 1925 sonlarında yeni Türk harflerine geçilmesinden sonraki açılışta aksamamanın sağlanmasına yardımcı olmuştur.

Aynı dönemde dünya ekonomik krizin bilmesi ile devletçi ekonomi politikalarına girilince, yoğun bir yerli malı kampanyası belirdi. Aynı zamanda Hancılıktan reklamcılığa geçişin mimarı ünlü grafikçi İhap Hulusi Görey, eserleriyle yepyeni bir döneni haşlattı. ünün, yapısı son derece az, ağırlığı çizimlerin oluşturduğu eserleri bir okul yaratmıştır.

O döneme kadar reklam yazarı yetişlinnemiş olan bu meslek, böylece uluslararası çapla bir sanatçıya kavuşa-rak -İhap Hulusi’nin Av rupa’da da yayınlanmış pek çok eseri vardır- böylece asıl hedefi olan reklamcılığa geçmiş olur. Bizdeki reklamcılığın meslek haline gelmesi ikinci Dünya Şavaşı’ndan sonradır.

REKLAM AJANSLARI

Ajansların Hizmet Kapsamı Ve Yapısı

Reklam ajanları iletişim stratejisinin hazırlanmasından başlayıp, yaratıcı

çalışma, tasarım ve uygulanması dahil olmak üzere entegre reklam hizmeti

sunmaktadır. Büyük ölçüde bilgisayar kullanarak gerçekleştirdikleri grafik tasarım ve

uygulamalarının yapıldığı grafik bölümlerini bünyelerinde bulundurmakta, fotoğraf ve

film çekimleri ile multimedya hizmetlerini dışarıdan sağlamaktadır. Özellikle reklam

filmi yönetimi ile reklam fotoğrafı alanlarında büyük çoğunluğu AB üyesi ülkelerin

yönetmen ve fotoğraf sanatçıları Türkiye'de film ve fotoğraf çekmektedir. Son yıllarda

bu uygulama oldukça yaygınlaşmıştır.

Sektördeki reklam ajanslarının yapısı incelendiğinde; müşteri ilişkileri, yaratıcı

ve medya bölümlerine sahip ve müşterilerine tüm mecralarda hizmet verebilecek

biçimde örgütlenmiş ajans sayısının 100 dolayında olduğu söylenebilir. Bunlardan

bazıları yabancı bir ajansa hisse devrederek ortak olmuş veya devretmeden böyle bir

ajansla işbirliği kurmuştur. Bunlara örnek olarak Manajans/Thompson, Pars/Mccann,

Cenajans/Grey, Y and R/Reklamevi, Markom/Leo Burnett, Pars/Mccann-Ericson,

Man Reklamcılık, Ogilvy&Mather Reklamcılık işletmeleri verilebilir.

Medya planlama ve satın alma hizmeti veren 12 tane medya şirketi vardır.

Hepsi AB ülkelerinde kullanılan medya izleme ölçüm verilerini kullanmaktadır.

Sektörün Eğitim Profili

Yaklaşık 3000’e yakın kişi sektörde istihdam etmektedir. Bunların %54 gibi

büyük bir dilimini üniversite mezunları teşkil etmektedir. Lisansüstü/doktora eğitimi

alanların oranı %6, lise % 34 ilkokul %2 ve ortaokul %4’tür.

Lisansüstü/doktora eğitimleri ise % 18,2 grafik tasarım, %15.4 işletme, %10,4

ekonomi, %5,2 sosyoloji, %5,2 halkla ilişkiler, %4,6 İngiliz dili ve Edebiyatı, %4,6

Radyo TV/Sinema, % 4,2 Reklamcılık, % 3,8 İletişim bilimleri, % 3 Psikoloji, % 2,7

Piyasa araştırmaları/reklamcılık, % 2,2 Uluslararası İlişkiler, %2,2 Endüstri Ürünleri

tasarımı konuları üzerine yapılmıştır.

Şekil: Sektörün Eğitim Profili

Sezgisel reklamcılık devresinde bir kaç sanatçı, kişisel kabiliyet ve gayretleriyle reklam dünyasının aranan isimleri olmuşlardır. Bunlar arasında başta thap Hulusi Görey olmak üzere Mesut Manioglu, Atıf Tuna, Namık Bayık, Salih Acar, Bedri Kökten vb. sayılabilir.

Ancak, basın hayatındaki gelişmenin paralelinde reklamcılık da günden güne ilerlemiş, bu alana atılan kişilerin çabaları ve bilimsel çalışmaları ile günümüzün modern reklam ajansları doğmuştur, Ekonomik alanda kıpırdanmaların başladığı, 2 nci Dünya Savaşımn bitimine yakın günlerde Eli Acıman, Vitali Hakko ve Began adında üç müteşebbis bir araya gelerek Faal Reklam Acentesi adıyla bir ortaklık kurdular. Yıl 1944... Eli Acıman, Saint Joseph lise-sindeki tahsilin! yarıda bırakıp Fransa’ya gitmiş, 8 ay gazetecilik kursu gördükten sonra yurda dönüsünde baba mesleği olan iplikçiliğe rağbet etmeyerek, ileri bir görüşle reklamcılık alanındaki ilk bilinçli adımı atmışiı. Bu teşebbüsüne, o zaman Mahmutpaşa’da Şapkacılık yapan, halen Vakko müesseselerinin sahibi Vitalİ Hakko ile Koç şirketinde çalışan B. Began da iştirak etmiş, ancak işler umulduğu gibi yürümeyince Vitali Hakko kendi işlerine bakmak, Began da Amerika’ya gitmek bahanesiyle ortaklıktan ayrılnıışlardı.

1946’da Vehbi Koç’la tanışan Eli Acıman, o sıralarda Koç-Ankara, Koç-Fermeneciler, Koç-Beyoğlu ve Koç-Lastik şubeleriyle faaliyette bulunan KOÇ sirkelinin reklam İşlerini aldı. Böylece birdenbire geniş iş imkanına kavuşan Acentesi, Faal kadrosunu genişletmek üzere teşebbüse girişti ve part-time çalışmak üzere yabancı dil bilen reklam yazan olarak Afif Erdemir’i işe aldı. Bu sırada firmanın resim işlerine Nesim Natan, muhasebesine Benjamin Pinhas bakıyor, firma bu küçücük kadrosu ile yılda 100 Bin lira ciro yapıyordu.

1949-1951 yıllarında Afif Erdemir askerlik görevini yaparken, o devrin en büyük reklam verenlerinden Necip Akar da Faal Acentesinin müşterileri arasına girdi. Günden güne gelişen firma, 1957’de Eli Acıman, Afif Erdemir ve Nesim Natan’ın 50’şer bin lira sermaye ile ve müsavi şartlarla iştirak ettiği bir şirket haline dönüşerek Faal Ajans adını aldı. Aynı yıl Eli Acıman 3 yıl kalmak üzere Amerika’ya gitti. 1960’da dönüşünü İzleyen 5 yıl içinde çığ gibi büyüyen Ajans zengin bir müşteri lislesine sahip oldu, 1965 yılında çok genişleyen iş hacminin gerektirdiği bazı zorlamalar sonunda ortaklar dostça ayrıldılar ve

Eli Acıman MANAJANS, Afif Erdemir de YENİ AJANS adıyla iki ayrı şirket tesis etliler, Ayrılış sırasında müşterilerim de taksim eden bu iki Ajans, her geçen yıl biraz daha gelişip portföylerine yeni müşteriler katmak sureliyle bugün, memlekelimizin en başta gelen iki dev reklamcılık kuruluşu haline gelmişlerdir.

Üçüncü büyük ajans olarak 1952’de Memduh Moran’ın 5 kişilik kadroyla kurduğu Reklam Moran’ı sayabiliriz.1953’de 100 bin lira sermaye ile Anonim Şirket haline dönüşen Reklam Moran, o yıl 556 bin lira ciro yapmıştır.

Ajans, başta Yapı ve Kredi Bankasıolmak üzere içinde Unilever’in bir kısım mamulleri ve

Singer’in de bulunduğu zengin bir müşteri listesİne sahiptir. 1957’de değişen Ticaret Ka-nununun yeni hükümlerine göre sermayesi müsait olmadığından 1958’de Limited Şirket haline geçmiş, 18 yıl boyunca gelişerek kadrosunu 55 kişiye, cirosunu 30 milyona çıkarmayı başarmıştır . 1909’da kurulması nedeniyle en eski reklamcılık kuruluşu olan ilimcilik Kollektif Şirketi büyük cirosuna rağmen bir Reklam Ajansından ziyade ilan komisyoncusu görünüsündedir. Aynı usullerle çalışan Reklamcılık Şirketi ve yukarıda bahsettiğimiz 3 ajansla birlikte Türkiye’nin en ciro yönünden başta gelen 5 reklam firmasınını teşkil eder.

Dikkate değer ve köklü bir ajans olarak Grafika’dan da bahsetmek gerekir. En eski reklamcılık kuruluşlarından biri olan Grafika, G. Scialom ve Martin Borman adında iki ortağın matbaacılıkla işe başlayıp reklamcılık yönünde geliştirdiği modern bir ajanstır. Kaliteli bir fotoğraf stüdyosu da bulunan Grafika, başta Unilever olmak üzere birçok müşteriye sahiptir. 70’lerin sonununda film şubesini, Sintel Film’in ortaklarından Mehmet Muhtar’ı kadrosuna alarak geliştiren Grafika, böylece sinemayı da önem verdiği mecralar arasına almıştır.

Dönemin modern anlayıştaki kuruluşlarının içinde göze batanlardan biri de Ankara Reklam Ajansıdır. 1962 yılında Ankara Makarna Fabrikasının Satış Müdürü olan

Sadettin Ağırnas, radyoda bir program kiralayarak reklamcılığa atılmıştır. Yıllarca makarna fabrikasında satış işlerini idare etmiş olması nedeniyle gıda maddeleri pazarını ve dağıtım kanallarını yakından tanıması, reklamcılığı pazarlama açısından ele almasına yol açmıştır. Nitekim bünyesinde ilk araştırma şubesi kuran ajans Ankara Reklamdır. Sadettin Ağırnas reklamcılığa bir bilim olarak bakmış, 1965’den itibaren de bu yönde örgütlenmeye çalışmıştır. Araştırma, satış teşviki şubeleri ve satış elemanları eğitimi yapabilecek nitelikteki kadrosu ile müşterilerine reklamcılığın yanı sıra pazarlama hizmetleri de vermiştir. Reklamcılığın bilimsel tarafına ağırlık verirken bir ajansın can damarını yaratıcı yönünün teşkil ettiğini de akıldan çıkarmayan Sadettin Ağırnas, 1967’de Sintel Film’in sahibi Yüksel Unsal da dahil olmak üzere bütün personeli ve teçhizatıyla birlikte Ankara Reklam bünyesine alarak bu kanadını da takviye etmiştir.

Ankara Reklam; 1970’de Amerika’dan danışman olarak gelen 45 yıllık reklamcı Harold L. Mc Clinton’un yeni organizasyonu ve personeli eğitmesi ile çağa ayak uydurmaya çabalamıştır. Ciro bakımından başta gelen ajanslara erişememekle beraber yetişmiş elemanlar ve kalabalık kadro yönünden göze batmakatadır. Müşteri bakımından fazla zengin olamaması, modern pazarlama anlayışına sahip firmalar araması, bunun dışındakilerle çalışmaktan kaçınması prensiplerine bağlanabilir.

Pazarlama ve reklamcılık alanlarında bilimsel devrenin geldiğini görüp piyasa etüt ve araştırmalarının önem kazandığını dikkate alan bazı kişiler de bu işi konu edinen firmalar kurmuşlardır. Bunların en eski ve en tanınmışı, işletme Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Nezihi Neyzi’nin kurduğu PEVA, gerek iş adamları ve firmalar, gerekse reklam ajanslarına, istedikleri konularda piyasa etüt ve araştırmaları sunmuştur.

70’lerin sonu ve 80’lerde dikkate değer bir husus da batıdaki birleşme ve örgütlenmeye karşı, bizde dağılma ve kişiselleşmenin daha çok görülmesidir. Faal Ajansın ikiye bölünmesi gibi, bu yıllarda kurulan yeni reklam ajanslarının çoğu da büyük firmalarda yetişen ve sivrilen kişilerin ayrılarak kendi başlarına iş kurmalarıyla oluşmuştur.. Bu durum, bazı kişilerin, büyük bir ajansın calışmasına güç katmaktansa, küçük de olsa kendi başlarına bir kuruluşun patronu olmayı tercih etmelerinin sonucudur.

Türkiye'de yıllar ilerledikçe üretim odaklı pazarlardan tüketici odaklı pazarlara geçişle birlikte kitle iletişim araçları ve reklamın hedefi ve içeriği de gelişerek değişmiştir.

Türk pazarının canlılığının en önemli göstergeleri arasında yer alan reklamcılık sektöründe faaliyet gösteren firma sayısı, özellikle 1970'lerden sonra çok hızlı bir büyüme göstermiştir. Günümüzde 15 ve daha fazla eleman çalıştıran, müşteri ilişkileri, yaratıcılık ve medya bölümlerine sahip ve müşterilerine tüm alanlarda hizmet verebilecek şekilde örgütlenmiş reklam ajansı sayısı 100'ün üzerindedir. Ayrıca 30 civarında film yapım ve fotoğraf firması da aktif bir şekilde reklamcılık faaliyetlerini sürdürmektedir. Reklamcılar Derneği üyesi olan 64 ajansın 13 tanesi yabancı bir reklam ajansına hisse devrederek ortak olmuş, 9'u ise yabancı bir ajansla işbirliği kurmuş durumdadır. Reklam ajanslarında çalışanların sayısı yaklaşık 3000 kişidir. Türkiye'deki reklam harcamalarının %80'ini gazete, dergi ve televizyon reklamları oluşturmaktadır. Radyo, sinema ve açıkhava (outdoor) reklamcılığının payı ise %20 dolayındadır. 1998 yılında ölçülebilir belli başlı alanlara ödenen yayın ücretleri olarak toplam 930 milyon dolarlık bir reklam harcaması gerçekleştirilmiştir. Bu sayıya reklam yapım, basılı malzeme giderleri, reklam ajansı komisyonları ve ölçülemeyen yerel medya gelirleri eklendiğinde sektörün gerçek büyüklüğü 1 milyar 230 milyon dolar olarak hesaplanmaktadır. Reklam sektörünü oluşturan ve bu sektöre katkıda bulunan meslek sahiplerinin üye oldukları profesyonel dernek ve birliklerin sayıları da her geçen gün artmaktadır. Grafikerler Meslek Kuruluşu Derneği, Reklamcılar Derneği, Reklam Yazarları Derneği, Reklam Filmi Yapımcıları Derneği ve Reklamverenler Derneği, Türkiye'de son 20 yıldır faaliyet gösteren derneklerden bazılarıdır. Türk reklamcıları, reklamcılığın birçok dalında her yıl verilen ödüller sayesinde başarı grafiklerini sürekli yükseltmektedirler. Uluslararası yarışmalarda kazandıkları ödül sayısı da yıllara göre artmaktadır. Sektörün en önemli ödülü "Kristal Elma Türkiye Reklam ödülleri"dir. Her yıl ortalama 1000 reklam eserinin katıldığı bu yarışmada TV, basın, radyo, sinema ve açıkhava reklamlarının yanısıra; reklam filmi yapımı, yönetimi, müziği ve reklam fotoğrafı ayrı ayrı ödüllendirilmektedir.

Günümüzde, üretici ile tüketici arasındaki uzaklığın artması, çok değişik mal ve hizmetlerin tüketicilere tanıtılması gereği ve eski mamullerin geliştirilerek yeniden pazarlara sunulması, reklamı bir iletişim aracı olarak karşımıza çıkarmaktadır. Reklamın kullanımı konusunda ülkelerin ekonomik kalkınma düzeyleri etkin bir rol oynuyorsa da hemen hemen tüm ülkelerde reklama ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle, serbest piyasa ekonomisinin geçerli olduğu ülkelerde reklamın önemi büyüktür.

TÜRKİYE’DE RADYO

Türkiye’de ilk radyo istasyonu, 1927 yılında yeni postanenin üst kalında kurulan küçük bir verici postadır. Bunu birkaç yıl sonra Ankara’daki diğer bir küçük vericinin yayma girişi izlemiştir. Gelirlerim abonelerden aldıkları ücretlerle sağlayan bu özel kurumlar, Han konusundaki çok seyrek istekleri de cevaplandırıyorlardı. Ancak yayın alanlarının darlığı ve abone sayısının azlığı radyo reklamcılığının gelişmesin! engelliyordu.

1938’de radyo kurma ve işletme yetkisi, çıkarılan kanunla Münakalat Vekaletine verilmiş, hemen arkasından Ankara Radyosu işletmeye açılmıştır. Böylece Devlet yöntemine giren radyoculukta İlan ve reklama yer verilmiyordu. 1939’da Matbuat Umum Müdürlüğüne bağlanan radyoların kuruluş kanunu 1949’da yeniden değiştirilmiş, Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğüne bağlı bir Daire Müdürlüğü ile yönetilen radyolarda bazı resmi bildiriler Dışında, reklamlara yine izin verilmemiştir.

1949’da kurulan ve oldukça geniş bir yayın alanına sahip olan İstanbul Radyosu, 1950’den sonra süratle gelişen ekonomik düzen içinde, devamlı olarak ilan ve reklam taleplerine hedef olmuştur. Nihayet, çeşitli zorlamalar karşısında 3/12/402 sayı ve 27.1.1951 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle radyolar reklama açılmıştır. Bu, yurdumuzda düzenli radyo reklamcılığının başlama tarihidir, Bu kararname, 26.2.1962’de kaldırılarak eksik yönleri tamamlanıp işlemeyen tarafları düzeltilmiş olarak 6/233 sayılı kararname yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklik de pek yararlı olamamış, nihayet 1.5.1964 tarihinde kabul edilen 359 sayılı kanunla radyoların idaresi TRT- Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna bırakılmıştır.

Radyo Reklamcılığı

Radyoların reklama açıldığı 1951 yılından itibaren ilk reklam saatleri bankalar, resmi, yarı resmi kuruluşlar ve büyük firmalar tarafından özel program yapmak üzere kiralandı. Sonraları ileri görüşlü bazı kişiler, kollektif reklam programları düzenlemek suretiyle profesyonel radyo reklamcılığım başlattılar.

Amerika’da Wayne Couuty Universty’de bir sömestr reklamcılık ve muhasebe tahsil ettikten sonra yurda dönen Faruk Deniz, 1956 yılında 5.000 lira sermaye ile Televizyon reklam’ı kurarak radyo reklamcılığına başladı. Yine bu sıralarda Sedef Reklam adı altında aynı alana atılan. Türkan Sedefoğlu hem ilk radyo reklamcılarından biri, hem de ilk kadın reklamcı sayılabilir.

İstanbul Radyosundaki bu teşebbüslerin paralelinde, Ankara’da da Can Okan. Teleradyo adındaki firmasıyla radyo reklamcılığının öncüsü oldu.

Hareket süratle gelişti, 1957-1959 arasında Radar Reklam, Ses Reklam, Melodi Reklam, Anten Reklam gibi kuruluşlar birbirini izledi. Genellikle Türkiye radyolarında spiker ve teknisyen olarak çalışmış olanlar, konuyu yakından tanımaları nedeniyle radyo reklamcılığının başarılı kişileri oldular. Bunlar arasında Tank Gürcan-Farek Yener ikilisinin kurduğu Anten Reklam, Maarifi Orhon’un Orhon Reklam’ı, Türkan Poyrazoğlu’nun Poyraz Reklam’ı, Alkan Soykök’ün Tunç. Altın Soylu’nun Altın Reklamları sayılabilir.

TÜRKİYE’DE REKLAM FİLMLERİ

Başlangıçta bazı iş adamları kendi istek ve teşebbüsleriyle, film prodüksiyon firnmalarına bir takım basit filmler yaptırarak reklamcılığın sinema mecrasına girmesine ön ayak olmuşlardır. Bunlar arasında Güven Sigorta, Cemil Akar (Radyolin), Krem Pertev ve Rıdvan Umay sayılabilir.

Bu konuyu ciddi olarak ele alıp reklam filmi alanının açılmasında öncü olanların basında Güzel Sanatlar Akademisi Profesörlerinden Vedat Ar’ı görüyoruz. Vedat Ar, Filmar adındaki firmasında hazırladığı esprili çalışmalarıyla halka reklam filmlerim sevdirip kabul ettirmekte baş rolü oynamıştır. Amerika’da ihtisas yapmış olan tanınmış fotoğrafçı ve film kameramanı Kemal Baysal da titiz çalışmasıyla hazırladığı reklam filmleriyle bu alanda kaliteli eserler vermiştir.

Amerikan Haberler Bürosunun desteği ile dokümanter ve aktüalite filmleri hazırlamak üzere İlhan Arakon, Haluk Durukal, Galip San üçlüsünün kurduğu ADS ajansı, sonraları reklam filmi çalışmalarım da konuları arasına almıştır, 1949’da AND Film’de canlı resim çalışmalarına başlayarak Türkiye’de bu tekniği ilk gerçekleştiren kişi olan Yüksel Unsal, 1960’da Vedat Ar ile birlikte Vog-Bali firması için hazırladığı bir seri filmi animasyonun reklam alanına girmesini sağlamıştır.

1961’de Yüksel Ünsal-Mehmet Muhtar-Kemal Baysal ortaklığı, ilk renkli reklam filmlerini yapmaya başlıyordu. O sıralarda memleketimizde renkli filmlerin banyo ve kopya işlemleri yapılamadığından, işin en güç yönünü bu filmlerin laboratuar işlemleri için iki defa yurt dışına gidip gelmesi teşkil ediyordu. Her ne kadar Almanya’daki Arnold Richter ile İngiltere’deki Arthur Rank stüdyoları ile anlaşmalar yapılmışsa da yıkanmamış filmin yurt dışına çıkışı, her seferinde Bakanlar Kurulu müsaadesini gerektirmesi nedeniyle büyük bir problem oluyordu. Bütün güçlüklere rağmen bir yıl içinde çeşitli bankalar ve firmalara başarılı renkli reklam filmleri yapıldı.

1962’de Mehmet Muhtar ile Yüksel Unsal, Kemal Baysal’dan ayrılarak Sintel Film’i kurdular. Başta Unilever ve Türk Ticaret Bankası olmak üzere çeşitli işletmeye renkli, siyah-beyaz, normal ve animasyon türünde filmler hazırlandılar.

Ancak sezgisel reklamcılığın yerini yavaş yavaş bilimsel reklamcılığın aldığını ve modern reklamcılık anlayışı içinde bir prodüksiyon firmasının tek basma başarı sağlayamayacağım, bir ajans çalışması gerektirdiğini hisseden ortaklar 1967’de Sintel Film’i kapattılar ve Mehmet Muhtar Grafika Reklam Ajansının Film departmanına, Yüksel Unsal da Ankara Reklam Ajansının Yaratıcı Daire Başkanlığına geçtiler.

1964-1965 yılları film reklamcılığının en hareketli devreleridir. Gerek basında gerekse AND Film’in canlı resim çalışmalarında başarı göstermiş karikatüristler reklam filmi yapımında çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır. Ali Ulvi Ersoy-Bedri Koraman-Yalcın Tüzecan’ın bir araya gelerek kurduğu Karikatür Reklam, üç sanatçının eş değerde olması ve yardımcı kadronun yetersizliği nedeniyle uzun ömürlü olamamıştır. Bu arada Ferruh Doğan, Yalçın Çetin, Eflatun Nuri, Tonguç gibi sanatçılar da çeşitli adlarda çeşitli firmalar kurup dağılarak birçok animasyon çalışmaları yapmışlardır. Reklam filmlerini bambaşka açıdan ele alan İstanbul Reklam, kollektif radyo reklamcılığının bir benzerini sinemada uygulamıştır. Ancak çoğu 5-6 metrelik siyah-beyaz ve basit animasyon çalışmalarından ibaret bu filmler yapımcısına büyük yarar sağlamışsa da film reklamcılığına yarardan ziyade zarar vermiş, halkın tepkilerine hedef olmuştur. Zaman zaman Altan Erbulak, Oğuz Aral gibi karikatür alanında haklı ün yapmış sanatçılarla çalışması dahi istanbul Reklam’ın olumsuz sonuçlara gidişini önleyememiştir.

TÜRKİYE’DE REKLAM SEKTÖRÜ HARCAMALARI

Türkiye’de kişi başına tanıtım harcamasının yaklaşık 20 euro olduğunu ancak bunun pek çok Avrupa ülkesinin gerisinde olduğunu belirtmeliyiz. Örnek verecek olursak, ortalama olarak kişi başı tanıtım harcamasının Yunanistan’da 230 euro, Almanya’da ise 244 euro civarında olduğunu söyleyebiliriz.

Sektör içinde Türkiye’de ilk 10–15 firma, bu tip yatırımlarının yaklaşık %40’ını temsil ederken, ilk 10’da 6 firmanın küresel marka olması yerel markalarımızın cesaretlendirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Türkiye’de 2006 verilerine göre; 24’ü ulusal, 76’sı kablo, diğerleri bölgesel ve yerel olmak üzere 340 televizyon kanalı, 34 ulusal gazete ve düzenli tanıtım alan 250 dergi bulunmaktadır. 2006’da 14 bin firma 17 bin marka için bu tip çalışma yaparken tam hizmet veren reklam ajansı sayısı 100’ü bulmaktadır.Günümüzde ise binlerce televizyon kanalı,binlerce marka ,yüzlerce gazete,dergi ve reklam ajansı bulunmaktadır.

Reklamcılık Sektöründe yer alan mecralardan söz edecek olursak;

REKLAM MECRALARI

Reklam ya da reklam kampanyalarının en önemli aşamalarından biri reklam

mecrasının (ortamının) seçimidir. Reklam mecraları mesaj ile hedef kitlenin

buluştuğu yerdir. Bu noktada yapılacak yanlış bir seçim mesajın hedef kitle dışındaki

kişilere ulaşması anlamına gelmektedir. Bu da reklam için yapılan bütün çalışmaların

ve harcamaların boşa gitmesi anlamına gelmektedir.

Genel olarak reklam mecraları aşağıda sınıflandırılmıştır:

1. Basılı reklam mecraları

a. Gazete,

b. Dergi,

c. El ilanı,

d. Katalog,

e. Broşür.

2. Yayın yapan reklam mecraları

a. Radyo,

b. Televizyon.

3. Diğer mecralar

a. Elektronik mecralar (CD-rom, multimedya, İnternet v.b.)

b. Fuarlar,

c. Açık hava reklam araçları;

i. Yol panoları (Billboard),

ii. Duvar ve çatı reklamları,

iii. Otobüs, tren, vapur, taksi gibi toplu taşıma araçlarının içi ve dışına

konan reklamlar,

iv. Standlarda, duraklarda, iskele, istasyon, havaalanı vb.

Mekanlarda yer alan reklamlar,

v. Afişler,

vi. Eskavizyon.

d. Doğrudan postalama,

e. Sinema,

f. Satış yeri reklam malzemeleri

g.İnternet Reklamcılığı

Ana Mecralara göre reklam harcamalarını Tablo 1. inceleyecek olursak; ilk üç

sırada TV, Basın ve Açıkhava yer almaktadır. Bu tabloda yer almayan ancak,

günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen İnternet’te alternatif mecra

olarak hızlı bir gelişme göstermiş olup bununla ilgili Türkiye’de ve dünyada birçok

araştırmalar yapılmaktadır.

Dergiler Türkiye’de diğer batı ülkelerine nazaran daha az kullanılan bir reklam mecrasıdır. Neden olarak, dergilerin okunma oranı ve okuyucu katsayılarının çok düşük olması ve bu nedenle de TV ve gazete gibi mecralara göre kişi başına ulaşım maliyetlerinin çok yüksek olmasını gösterebiliriz. Dergiler ülkemizde ancak hedef kitleler net bir şekilde belli olduğunda, üst gelir gruplarına yönelik ürün – hizmet sunulacağı zaman veya diğer mecralara destek amaçlı kullanılabiliyor.

Radyo ise reklam sektörü içinde hâlâ tam olarak değeri anlaşılamamış ve bu nedenle yeterince etkin kullanılamayan bir mecra.Türkiye bir TV ülkesi olduğuna ve eğitim düzeyi ile paralel olarak yakın gelecekte de bunun değişmesine yönelik bir belirti olmadığına göre televizyon radyo üzerinde baskın olmaya devam edecektir.

İnternet reklamcılığı bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızla büyümektedir. Teknolojinin gelişmesini takiben büyüyen bu mecra özellikle Gsm şirketleri, bankalar ve otomotiv şirketleri tarafından tercih edilmektedir. Üst gelir ve eğitim grubuna ulaşma özelliği ve interaktivite avantajı nedeniyle tercih edilen bu mecranın, Ülkemizde bu alanda yapılan harcamayı kesin olarak belirleyen bir ölçümleme olmaması nedeniyle ne kadar büyüdüğü tam olarak bilinmemektedir.

Ülkemizde en hızlı gelişen mecralardan biri de Açıkhava reklamcılığıdır. Sebebi Türkiye’de outdoorun ancak anlaşılmaya başlanması ve modern uygulamaların yeni yeni hayata geçirilmesidir. Son yıllarda Açık hava tanıtımları yapan şirketlerin birçok yeni ve yaratıcı uygulamayı ülkemize getirmesiyle bu mecra sektör içinde hızla büyüme göstermektedir.

Reklamcılık sektöründe, İnternet ve Açık hava reklam mecraları hızla büyürken, radyo ve dergilerin sektör açısından değeri tam anlaşılamamışken, Türkiye’de bu gün ve gelecekte basın ve televizyon ağırlığını koruyacaktır. Basını finans sektörü başta olmak üzere açıklama yapmaya ihtiyacı olan sektörler kullanmaktadır. Çünkü tv ye oranla bilgi verebilme ve anlatabilme imkânı daha fazladır. Bunun yanı sıra tüketim söz konusu olduğunda televizyon daha ilginç olabilmektedir. Türkiye’de tanıtım sektöründe dünya standartları kullanılmaya başlandığı andan itibaren tanıtım mecralarında da daha rasyonel bir kullanım söz konusu olacaktır.

Ayrıca Türkiye de reklam harcamalarında 2000-2016 yılları arasında tahmini verilere göre gazete ve televizyon reklam harcamalarında ilk sırada yer almıştır. Televizyon reklamcılığı, reklam harcamalarının ortalama %50 den fazlasını oluşturmaktadır.

IAB Türkiye tahminine göre, 2014 yılında Türkiye reklam harcamaları %20-23 oranında arttığını ve reklamcılık sektörü toplamda % 7 oranında büyüdüğünü tahmin eden IAB büyüme hızının sektörün oldukça ileride olduğunu gösteriyor. Ayrıca Türkiye dijital reklamcılık sektörü açısından büyüme oranın % 11,4 olduğunu ve Avrupa birliği ülkelere göre seviye atlattığını belirtmektedir.

GELİR TÜRLERİ	RADYO	TELEVİZYON	TOPLAM
REKLAM	167,472,194.49	2,762,886,494.49	2,930,358,688.98
SPONSORLUK	16,612,400.79	167,872,383.40	184,484,784.19
ÜRÜN YERLEŞTİRME	134,463.62	20,626,895.48	20,761,359.10
TELE ALIŞVERİŞ DİĞER	1,571,890.05	29,777,301.75	31,349,191.80
TELE ALIŞVERİŞ DİĞER	110,047.74	1,094,365.42	1,204,413.16
TOPLAM	185,900,996.69%6	2,982,257,440.54%94	3,168,158,437.23

Kaynak: 2013 Radyo ve Televizyon Gelir Türleri(7)

Reklam gelir dağılımına bakıldığında reklam sektöründe en fazla gelir televizyon reklamları oluşturduğunu göstermektedir. Gelir dağılımında % 94 orana sahip olan televizyon reklamları en fazla gelir dağılımını reklam filmleri kapsamaktadır.

Giderek büyüyen reklam sektörü şirketleri tarafından büyük bir pazar payına sahip olan ve hedef pazarı haline gelen reklamcılık faaliyetleri çığ gibi büyümektedir. İnternet reklamcılığı alanında hızla büyüyen Türkiye, firmaların reklamlarını internet aracılığıyla Pazar faaliyetlerini sürdürmektedirler. Kobiler ve holdinglerin hedef pazarı haline gelmesini sağlayan reklamcılık faaliyetleri ürün kar marjını artırmaktadır. İnternet reklamları müşteriyi tüketici konumuna sürüklerken kar oranlarını artırma hedefini gütmektedirler. Online satış hizmetleri ve reklamcılık faaliyetleri müşteri kitlesini arttırmaktadır. Sanal reklamcılık dizi sektörüne hızlı giriş yaparak sanal reklam uygulamasını hayata geçirmişlerdir. Dizi sektörünün yanında spor müsabakalarında sporcuların kıyafetlerine sponsor olan firmalar sosyal alan da mesaj verirken aslında var olan reklamlarını geniş kitleye duyurmaktadırlar.

Reklam yatırımları 2008 ekonomik kriziyle düşüş göstermektedir. En yüksek reklam yatırımı 2007 yıllındadır. Türkiye de 2003-2008 yılları arasında 1654,98 Milyon TL reklam yatırımı yapılmıştır.

Ayrıca Reklamcılar Derneği dernek üyesi medya ajanslarının verileriyle hazırlanan 2016'nın ilk yarısındaki reklam yatırımları haberinde bizlere daha ayrıntılı bilgiler vermekte o habere göre :

Türkiye’de medya yatırımları, 2016 yılının ilk 6 ayında 3.662 milyon TL’ye ulaştı.

Yıl sonuna kadar %10 büyüme öngörülüyor.

Reklamcılar Derneği üyesi medya ajanslarının verileriyle hazırlanan 2016'nın ilk yarısındaki reklam yatırımları açıklandı. Türkiye'de ilk 6 ayda toplam reklam yatırımı 3.662 milyon TL'yi buldu. Dijital mecralardaki (%22) yükselişte en büyük payı "mobil" aldı.

Reklamcılar Derneği, her 6 aylık dönem sonunda hazırladığı Türkiye’deki reklam yatırımları çalışmasının 2016 yılı ilk 6 ay sonuçlarını açıkladı. Sonuçlara göre; 2015’in ilk 6 ayına göre sektör %14 büyürken, reklam yatırımları toplamı 3.662 milyon TL’yi buldu. Yatırımların %53.2’sini televizyon, %14.75’ini basın, %22.07’sini dijital, % 6.42’sini açıkhava, % 2.27’sini radyo ve % 1.3’ünü ise sinema reklamları oluşturdu. 2016 yılı sonu için %10'luk bir büyüme öngörülüyor.

Radyo, sinema ve açıkhava reklam yatırımları yükseldi

Bu yılın ilk yarısında en büyük artış radyo reklamlarında yaşandı. Radyo reklamlarına yapılan yatırım geçen yıl aynı dönemde 62.78 milyon TL iken 2016'nın ilk yarısından %32.46'lık bir artışla 83.16 milyon TL'ye yükseldi. Radyonun ardından dikkat çeken bir yükseliş de geçen yıl olduğu gibi sinema reklam yatırımlarında oldu. Geçtiğimiz yıl 41 milyon TL olan toplam sinema reklam yatırımı bu yıl 47.47 milyon TL’ye ulaşarak %15.69’luk bir artış sağladı. Toplam açıkhava reklam yatırımı ise, bir önceki yıla göre %9,66 oranında arttı.

Dijital reklam yatırımları aynı oranda artmaya devam ediyor

Dijital reklam yatırımları büyümeyi istikrarlı bir şekilde sürdürüyor. 2015 yılı ilk 6 ayında %22 artış gösteren reklam yatırımı bu yıl da aynı oranda artış gösterdi. 2016 yılı ilk 6 ayında dijital reklam yatırımı toplamda 808.21 milyon TL'ye ulaştı. Bu rakamlara display, mobil ve search de dahil. Dijital reklam yatırımlarındaki dağılım içinde mobil %41.78'lik artış ile en dikkat çeken reklam alanı oldu. Dağılımda ikinciği %11.54 ile search uygulamaları, üçüncülüğü ise % 9.11'lik pay ile display uygulamaları aldı.

Gazete ve dergi reklam yatırımlarında kısmi düşüş

2016’in ilk 6 ayında gazetelerin reklam yatırımından aldığı pay düşerken, net reklam gelirinde de %3.3’lük düşüş gerçekleşti. Gazetelerdeki düşüşü %2.37'lik oranla dergiler izledi. Toplam gazete reklamı yatırımı geçen yıl aynı dönemde 508.15 milyon TL iken bu yıl 491.32 milyon TL olarak gerçekleşti. Dergi reklam yatırımı ise geçtiğimiz yıl 50 milyon TL iken bu yılın ilk yarısında 48.82 milyon TL'ye geriledi.

Dünya reklam yatırımlarında %6.5 büyüme bekleniyor

2016 yılı sonunda tüm dünyada reklam yatırımlarının %6,5 büyümesi bekleniyor. Reklam Yatırımının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı açısından bakıldığında ise dünya ortalaması binde 75 civarındayken, bu oran Türkiye’de binde 30-35 olarak gerçekleşiyor. Ekonomik kriz yaşanan ülkelerin Reklam Yatırımı/GSYH oranının Türkiye’nin üstünde olduğu görülüyor. 2016 beklentisi ise bu oranın Türkiye için binde 35 olması yönünde.

Araştırma Metodolojisi

TV, radyo, gazete, dergi, sinema, açıkhavada yayınlanan reklamlar, Türkiye’de Nielsen tarafından raporlanmaktadır. Reklam harcamaları raporunda fiyatlandırma, tarife fiyatlarına göre (brüt fiyatlar üzerinden) yapılmaktadır. Reklamcılar Derneği’ne üye medya planlama ve satınalma ajansları, Nielsen tarafından raporlanan brüt reklam yatırımlarına, mecra bazında kendi tahmin ettikleri indirimleri uygulayarak toplam net reklam yatırımlarını hesaplamaktadır. TV, radyo, gazete, dergi, sinema, açıkhava net reklam yatırımı tahminlerinde kapsam, Nielsen tarafından raporlanan mecralar ve burada yayınlanan reklamlardır. İnternet (display ve mobil) reklamları herhangi bir kuruluş tarafından ölçümlenmemektedir. İnternet reklam yatırımını her bir medya ajansı kendi olanaklarıyla tahmin etmektedir. Reklamcılar Derneği, her 6 aylık dönem sonunda medya planlama ve satınalma ajansları tarafından hesaplanan tahmini net medya yatırımlarını toplayıp, en düşük ve en yüksek rakamları eleyerek, kalanlar arasındaki ortalamayı almakta ve net medya yatırımı olarak açıklamaktadır.

Pages

TÜRKİYE'DE REKLAM SEKTÖRÜ (HAKKINDA ARAŞTIRMA RAPORUM)

Share this:

CONVERSATION

1 yorum:

Blog Arşivi

Pages

TÜRKİYE'DE REKLAM SEKTÖRÜ (HAKKINDA ARAŞTIRMA RAPORUM)

Share this:

Related Articles

CONVERSATION

1 yorum:

Blog Arşivi